Flysch beltza

Debako flysch beltza erraz bereizten da biotopoko gainerako flyschetik duen kolore ilunagatik. Formazio hau ia beltz koloreko lutitek eta margek osaturik daude, etengabe tartekaturiko turbidita horixkekin, zeinak ezpondan ebakiriko arroila handietatik erori ziren eta grabitazio fluxuek sortu zituzten. Ezpondatik itsaspeko ordokiraino hedaturiko sedimentuen haizemaile handi batean eratu zen flysch beltza.

Aitzandi muturrak biotopo osoan aurki daitezkeen tolestura ikusgarrienak ditu. Flyscheko geruzak Iberiar Penintsularen eta Europako plakaren artean konprimatu zirenean konpresiozko esfortzu tektoniko handiak jasan zituzten, eta harriak plastilina balira bezala deformatu ziren. Alpetar Orogenia deritzan deformazio fase hori duela 50 Ma inguru hasi eta duela 20 Ma inguru bukatu zen eta Pirinioak mendilerroaren eta euskal mendien azaleratzearen eragilea izan zen.

Lapari hondartza ere hartuta, Debako hondartzak 80.000 metro karratu ditu guztira. Bertan hasten da Deba eta Zumaia arteko itsasertzeko biotopoa, 8 km-ko kostalde basa. Ingurune bereziki erakargarria da bertako itsaslabar handien edertasunagatik eta landazabal atlantikoko paisaia bukolikoengatik. Gainera, Debako itsaslabarrek altxor bereziak gordetzen dituzte: Debako flyscah eta marearteko zabalgunea.

Sorozabalen pasealekua lasai ibiltzeko gune ederra da, bertatik Kantauri itsasoa kostaldearen kontra talka egiten ikustea benetan iksukizun bikaina da. Bertan dago Sorozabalen omenez Koldobika Jauregik egindako monumentua ere.

Deba ibaiaren harri lubetako pasealekuaren alboak eratzen dituzten bloke handiak uharrizko kareharri gogorren adibide bikaina dira, horiek azalekoagoko plataformetan eratu ziren ildo sakonenetan flysch beltza jalkitzen ari zen garai berean. Bloke hauen plano moztu eta leunduei erreparatuz gero, Behe Kretazeoko koralezko uharriak osatu zituzten organismo batzuen fosil txiki ugari ikusiko dugu.